-
1 ат кузгалагы
бот. ко́нский щаве́ль -
2 каз кузгалагы
щаве́ль ма́лый и́ли щавелёк -
3 куян кузгалагы
бот. за́ячий щаве́ль -
4 чыпчык кузгалагы
бот. щавелёк, щаве́ль ма́лый, щаве́ль дома́шний -
5 ат кузгалагы
-
6 куян кузгалагы
-
7 кузгалак
сущ.щаве́ль || щаве́левый, щаве́льныйбакча кузгалагы — садо́вый щаве́ль
ат кузгалагы — ко́нский щаве́ль
чыпчык кузгалагы — ма́лый щаве́ль
кызыл кузгалак — кра́сный щаве́ль
ачы кузгалак — ки́слый щаве́ль
кузгалак тамыры — щаве́левый ко́рень
кузгалак ашы — щаве́левый (зелёный) суп; ки́слые щи, щаве́льник
ярлылыкта яр табылса, кузгалак та аш булыр — (посл.) с ми́лым рай и в шалаше́ (букв. е́сли в бе́дности найдётся ми́лый, и щаве́лем сыт бу́дешь)
-
8 щавель
-
9 ат
I сущ.1) ло́шадь, конь; лоша́дка, конёк ласк.; коня́га прост. || лошади́ный, ко́нный, ко́нскийат көтүе — табу́н лошаде́й (коне́й), ко́нский табу́н
ат заводы — ко́нный заво́д
ат базары — ко́нный база́р
менге ат — верхова́я ло́шадь
җигү аты — ездова́я ло́шадь
чабыш аты — скакова́я (бегова́я) ло́шадь
йөк аты — вью́чная (ломова́я) ло́шадь
ат кешнәве — лошади́ное ржа́нье
ат эзләре — следы́ лошади́ных копы́т
ат дирбиясе — ко́нская сбруя́
атка атланып бару — е́хать верхо́м на ло́шади
ат азгыны тайга иярә — (посл.) дурно́й конь к стригунка́м пристаёт (т. е. дурной человек с недорослями якшается)
ат тартмый, солы тарта — (посл.) не ло́шадь (конь) везёт, а овёс
ат юк, арба юк, аннан кала бары да юк ирон.; шутл. — всего́ (реши́тельно ничего́) нет; ни коня́, ни теле́ги, ни всей про́чей у́пряжи; гол как соко́л
атны чыбыркы белән кума, солы белән ку — (посл.) не гони́ коня́ кнуто́м, а гони́ овсо́м (т. е. корми его лучше, чтоб был резвым)
аттан ала да, кола да туа — ≈≈ в одно́ перо́ и пти́ца не роди́тся; от одно́й ма́тки, да не одни́ ребя́тки; в семье́ не без уро́да
ат аунаган җирдә төк кала — (посл.) где конь валя́ется, тут и шерсть остаётся; о́коло пе́чки нельзя́ не гре́ться
атым юк урамда, кайгым юк буранда ирон. — (посл.) моя́ ха́та с кра́ю; над на́ми не ка́плет; моё де́ло теля́чье
атын урлаткач, сараен (абзарын) бикләгән (ныгыткан) — (посл.) ≈≈ хвати́лся за ша́пку, когда́ головы́ не ста́ло (букв. за́пер сара́й, когда́ коня́ увели́)
атыңны Аллага тапшыр, дилбегәне үзең тот — (посл.) поручи́ коня́ Алла́ху, но правь сам (т. е. действуй, рискуй с умом)
2) спорт. конь (снаряд в спортзале, фигура в шахматах)ат белән йөрү — ходи́ть (сходи́ть, сде́лать ход) конём
3) как первый компонент сложн. сл. коне-, конево́дческийат совхозы — конево́дческий совхо́з; конесовхо́з
ат фермасы — конево́дческая фе́рма; конефе́рма
•- ат асрау
- ат асраучылык
- ат башы
- ат башында йөрү
- ат бәйләү урыны
- ат белән
- ат борчагы
- ат җигеп
- ат заводы
- ат ите
- ат йөртү
- ат йөртүче
- ат карагы
- ат карау
- ат караучы
- ат кәмите
- ат койрыгы кисү
- ат кузгалагы
- ат куучы
- ат көтүче
- ат көтүчесе
- ат көче
- ат менү
- атка менү
- ат остасы
- ат өйрәтү
- ат печүче
- ат саклау
- ат сакларга бару
- ат сәүдәгәре
- ат тоту
- ат тотып бару
- ат тотучы
- ат чабышы
- ат чабыштыру
- ат чаптыру
- атка атланган
- ат атланган
- атка атлану
- ат атлану
- атка атланып
- ат атланып
- атка салып
- атка төяп
- атка утырып
- атка утыртып
- аттан төшерү
- ат өстеннән төшерү
- аттан төшү
- ат өстеннән төшү••ат белән чыпчык куу — ирон. ≈≈ гоня́ться с о́бухом за му́хой; стреля́ть из пу́шек по воробья́м (букв. гоня́ться на коне́ за воробья́ми)
ат җене кагылган (кеше) — лоша́дник, поме́шанный на лошадя́х (коня́х)
ат җигә башлау — заиме́ть (заводи́ть, завести́) ло́шадь (коня́), обзаводи́ться (обзавести́сь) ло́шадью (конём)
ат кебек таза — здоро́в как ло́шадь (бык); с лошади́ным здоро́вьем
аттан таякка калу — усил.; см. аттан тайга калу; стать ни́щим; вконе́ц разори́ться
ат белән дә, җәяү дә үтәрлек түгел — ни прое́хать (и), ни пройти́
- ат кебек- аттан тайга калу II сущ.1) устар.; фольк.; прям.; перен. и́мя; назва́ние; репута́ция, честь, почётчакырып килгәннең аты олы, чакырмый килгәннең хакы олы — (посл.) кто зван - тому́ больша́я честь, кто пришёл незва́ный - пе́ред ним большо́й долг
аты олы, кабыргасы коры — посл.; ирон. назва́ние гро́мкое, а то́лку (смы́сла, содержа́ния и т.п.) (в чём-л.) ма́ло
2) диал. про́звище, кли́чка•- ат алу- ат казану
- ат кушу
- ат кую
- ат күтәрү
- ат тагу
- аты чыгу••- аты коргыры -
10 атлык
I прил.(доста́точный) на ло́шадь (коня́), предназна́ченный для ло́шади (коня́) (деньги, корм)II сущ.; бот.; см. ат кузгалагы -
11 каз
сущ.гусь || гуси́ныйказ канаты — гуси́ное крыло́, гуси́ное перо́
каз аягы (тәпие) — гуси́ная ла́пка
- каз аягыказ мамыгы — гуси́ный пух
- каз тәпие
- каз бәбкәсе
- каз баласы
- каз ите
- каз йөреше
- каз караучы
- каз карчыгасы
- каз кетәге
- каз абзары
- каз кузгалагы
- каз оясы
- каз тиресе
- каз тәне
- каз чәчәге
- каз үләне
- каз юасы
- каз юлы -
12 куян
1. сущ.1) за́яц, за́йка || за́ячий || из зайча́тины; с зайча́тинойкуянга бару (чыгу) — выходи́ть охо́титься на за́йцев
куян койрыгы — за́ячий хвост
куян шулпасы — суп с зайча́тиной
2) разг. кро́лик || кро́личийсм. тж. йорт куяныкуян өне — кро́личья нора́
3) перен.; разг.а) трус, боя́ка ( в детской речи)б) перен.; разг. "за́яц" ( безбилетный пассажир)2. прил.1) за́ячий, сде́ланный из шку́ры за́йцакуян бүрек — за́ячья ша́пка
2) кро́личий, сде́ланный из шку́ры кро́лика•- куян асраучылык
- куян ашы
- куян баласы
- куян балтасы
- куян елы
- куян ирен
- куян иренле
- куян ите
- куян кәбестәсе
- куян кәрешкәсе
- куян колагы
- куян кузгалагы
- куян куыш
- куян мылтык
- куян мылтыгы
- куян солысы
- куян сөяк
- куян талы
- куян тубылгысы
- куян читлеге
- куян эте
- куян ябалагы••куян йөрәкле (җанлы) — трусли́вый
куян колагы — ≈≈ шиш; ды́рочка от бу́блика
куян колагы сиңа! — шиш тебе́
куян күчтәнәче — оста́тки обе́да в лесу́ (по́ле), приноси́мые домо́й де́тям
куян шулпасының шулпасы — ≈≈ седьма́я вода́ на киселе́
- куян куу- куян йөрәк -
13 кыл үлән
бот.; см. чыпчык кузгалагы -
14 чыпчык
сущ.; зоол.воробе́й || воробьи́ныйкамыш чыпчыгы — камышо́вка
киндер чыпчыгы — конопля́нка
чыпчык кадәр — величино́й с воробья́
илдә чыпчык үлмәс — (погов.) в миру́ воробе́й (с го́лоду) не умрёт
ат белән чыпчык куу — (посл.) стреля́ть из пу́шки по воробья́м (букв. за воробьём гна́ться на ло́шади)
- чыпчык борчагычыпчык, дулап, киртә җимерә алмый — (посл.) бу́йный воробе́й не смо́жет повали́ть забо́р
- чыпчык орлыгы
- чыпчык җилеме
- чыпчык кузгалагы
- чыпчык күзе
- чыпчык тарысы
- чыпчык үләне••чыпчык баш — уничиж. глу́пый
чыпчык борыны хәтле (чаклы; кадәр) — величино́й с воробьи́ный нос, о́чень ма́ленький, о́чень ма́ло
чыпчык җиле — е́ле заме́тный ве́тер, сла́бый ве́тер
чыпчык йөрәк — диал.; см. куян йөрәк
чыпчык тезеннән — (о воде в озере, реке) о́чень ме́лко, неглубоко́
См. также в других словарях:
ат — I. 1. Кешеләр йөртү һәм йөк ташу өчен файд. торган йорт хайваны, эре терлек 2. Ат башлы шахмат фигурасы 3. Юан бүрәнәне күн белән тышлап, дүрт аякка ныгытылган гимнастика җайланмасы. АТ БАШЫ – 1) Тарантаста кучер утыра торган урын 2) Ат йөртүче.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аткый — 1. Ат кузгалагы 2. Зур чәмәй, аткы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атлык — 1. Ат кузгалагы 2. Зур чәмәй, аткы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыл — I. 1. Ат, сыер койрыгында, ялда, кәҗә, дуңгыз һ. б. тиресендә була торган каты чәч сыман үсенте. Кылдан ясалган, кылдан торган. Кайбер кешеләрнең битендә миң өстендә үсә торган каты төк. Каты сакал мыекның төге 2. Музыка инструментларында… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чыпчык — Гадәттә торак янында яши торган көрән соры төстәге кечкенә кош. ЧЫПЧЫК АЯГЫ – диал. Каз үләне. ЧЫПЧЫК БОРЧАГЫ – Кузаклылар семь. үләнчел үсемлек. ЧЫПЧЫК КУЗГАЛАГЫ – Кузгалакның бер төре, төче кузгалак; рус. Щавелек. ЧЫПЧЫК КҮЗЕ – диал. Күгәрчен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
